دسته‌ها
یادداشت‌ها

حقوق طرفین داوری

حقوق طرفین داوری در فرآیند داوری موضوعی است که در این نوشتار به بیان نکات حقوقی و کاربردی درباره آن پرداخته ایم.

حقوق و تکالیف افراد در یک داوری چگونه تعیین می‌شود؟

داوری به‌ عنوان یک روش جایگزین حل اختلاف ، باید عدالت و انصاف را برای طرفین تأمین کند و بعلاوه نسبت به رسیدگی دادگاه مزیت هایی داشته باشد تا افراد با خواست خود بجای مراجعه به دادگاه به داوری مراجعه کنند.

 

در نتیجه حقوق طرفین داوری در فرآیند داوری از اهمیت زیادی برخوردار است.

 

۱۰ مورد از مهمترین حقوق طرفین داوری را در این بخش آورده ایم :

 

1- حق انتخاب داور

داوری بر مبنای اراده و توافق طرفین بنا شده است ، طرفین ، داور یا داوران خود را انتخاب می کنند و به طور کلی در مورد انتخاب مرجع داوری بجای دادگاه ، با یکدیگر توافق می نمایند. البته بجز مواردی که در آن  با نظر دادگاه داور و داوری تعیین می شود.

همچنین ممکن است طرفین در مورد ارجاع اختلافات به داوری توافق کنند اما در تعیین شخص داور به توافق نرسند در صورت عدم توافق، داور طبق مقررات تعیین می‌شود مثلاً توسط یک نهاد داوری یا دادگاه.

 

2- حق بی‌طرفی و استقلال داور

بی طرفی داور و استقلال داور از مراجع و اشخاص دیگر، یک اصل حقوقی است و طرفین حق دارند داوری را برای رسیدگی بخواهند که نسبت به هر دو طرف، بی‌طرف و مستقل باشد.

بنابرابت در تمامی مراحل رسیدگی داوری ، اگر متوجه وجود تضاد منافع یا جانبداری از طرف داور بودید ، حق دارید درخواست تغییر داور بدهید.

 

3- حق ارائه ادله و دفاع از خود

هر یک از طرفین اختلاف حق دارند فرصت کافی برای ارائه  اسناد و مدارکی داشته باشند، در جلسات رسیدگی شرکت کنند و از خود دفاع کنند.

 

4- حق داشتن نماینده یا وکیل

طرفین حق دارند از وکیل یا مشاور حقوقی برای دفاع از حقوق خود استفاده کنند.

 

5- حق آگاهی از روند داوری

طرفین باید از تمام مراحل داوری، زمان‌ جلسات داوری و تصمیمات داور ، آگاه باشند.

 

6- حق اعتراض به تصمیمات داور در موارد خاص

در صورتی که داوری به‌طور غیرمنصفانه انجام شود یا قوانین نقض گردد، طرفین حق اعتراض و درخواست ابطال رأی را دارند.

 

7- حق توافق بر قوانین حاکم بر داوری

طرفین حق دارند با توافق یکدیگر ، قانون یا مقررات داوری مورد نظر را مشخص کنند تا بر اساس آن رسیدگی انجام شود.

 

8- حق محرمانگی اطلاعات و اسناد

توجه داشته باشید که جلسات داوری برخلاف جلسات رسیدگی دادگاه ، علنی نیست و معمولاً محرمانه برگذار می شود پس طرفین حق دارند از داور درخواست کنند که اطلاعات و اسناد مربوط به پرونده‌شان را فاش نکند.

 

9- حق درخواست اجرای رأی داوری

معمولا طرفین با توافق هم رای را اجرا می کنند ، ولی در صورتی که یکی از طرفین از اجرای رأی خودداری کند، طرف دیگر می‌تواند اجرای آن را از دادگاه درخواست کند.

نکته مهم اینکه رای داور مانند آرای صادره از دادگاه قابلیت اجرایی دارند.

 

10- حق حل اختلاف با میانجی‌گری یا سازش در طول داوری

طرفین می‌توانند حتی در جریان داوری، اختلاف خود را با صلح و سازش حل کنند.  پس داوری هیچ اجباری برای طرفین ندارد.

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است

که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری می باشد.

دسته‌ها
رویدادها

درج شرط داوری حرفه‌ای در تمامی قراردادهای رسمی

در این نوشتار در خصوص درج شرط داوری حرفه‌ای در تمامی قراردادهای رسمی نکاتی را بیان می کنیم.

سمنان- معاون داوری و میانجیگری مرکز حل اختلاف قوه قضاییه از درج شرط داوری حرفه ای در تمامی قراردادهای رسمی در سراسر کشور خبر داد.

 

به گزارش خبرنگار مهر، محسن مقدس بعد از ظهر چهارشنبه در نخستین همایش نقش داوری حرفه‌ای در نظام قضائی و حقوقی در دادگستری استان سمنان از درج شرط داوری حرفه‌ای در تمامی قراردادهای رسمی در سراسر کشور خبر داد.

 

وی با بیان اینکه مرکز حل اختلاف قوه قضائیه این موضوع را پیشنهاد و ریاست قوه هم آن را مصوب کرده است، افزود: دستورالعمل حل و فصل اختلافات از طریق داوری، تدوین و تصویب شده و به زودی ابلاغ می‌شود.

معاون داوری و میانجیگری مرکز حل اختلاف قوه قضائیه:

با بیان اینکه این اقدام برای نخستین بار قرار است در کشور اجرا شود، گفت: داوری حرفه‌ای می‌تواند مشکلات حقوقی و قضائی مردم را با زمان و هزینه کمتر، البته سرعت بیشتر و بدون رعایت تشریفات قانونی حل کند.

مقدس با بیان اینکه در آینده نزدیک است که داوری حرفه‌ای در فرآیند رسیدگی‌های قضائی رشد و توسعه خواهد یافت، بیان داشت: مردم از محاسن و مزایای ارزشمند این طرح بهره مند می‌شوند.

وی با بیان اینکه کاهش اطاله دادرسی و سرعت در رسیدگی به دعاوی مربوطه از دیگر مزیت‌های این طرح است، افزود: این اقدام می‌تواند کمک قابل توجه به حل و فصل اختلافات مردم کند.

 

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
یادداشت‌ها

ابطال رای داوری توسط دادگاه بدون درخواست طرفین

ابطال رای داوری توسط دادگاه بدون درخواست طرفین در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد.

برابر ماده ۶۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸ در موارد مذکور در قانون رای داور اساسا باطل و غیرقابل اجرا بوده و دادگاه حتی بدون درخواست طرفین اگر مخدوش بودن رای را تشخیص می داد می توانست رأی داوری را ابطال کند.

اما با تصویب قوانین بعدی این ماده قانونی نسخ شده است بنابراین در ادامه نوشتار در پاسخ به پرسش حقوقی زیر نکات حقوقی مربوط به موضوع را بررسی خواهیم کرد:

آیا بدون درخواست ابطال رای داوری از طرف طرفین اختلاف دادگاه راسا می تواند رای را باطل کند؟

دادگاه به‌طور کلی نمی‌تواند رأساً رأی داوری را باطل کند مگر اینکه درخواست ابطال از طرف یکی از طرفین یا ذی‌نفعان مطرح شود.

 برابر قانون آیین دادرسی مدنی ایران (مواد ۴۸۲ و ۴۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی)، ابطال رأی داوری صرفاً در موارد خاصی امکان‌پذیر است که یکی از طرفین دلایل قانونی برای ابطال رأی را به دادگاه ارائه نماید.این دلایل عبارتند از:

موارد ابطال رای داوری

۱. صدور رأی خارج از حدود اختیارات داور.

۲. نقض قوانین آمره یا نظم عمومی.

۳. تخلف داور از اصول دادرسی یا رعایت بی‌طرفی.

۴. فقدان اهلیت قانونی داور یا طرفین.

۵. صدور رأی برخلاف قرارداد داوری.

در صورت ارائه دلایل و مدارک کافی توسط یکی از طرفین و احراز هر یک از موارد مذکور توسط دادگاه، به موضوع رسیدگی و رای صادر خواهد شد در غیر این صورت رأی داوری قطعی و لازم‌الاجرا است.

شرایط ابطال رأی داوری

برای اینکه بتوان اقدام به ابطال رأی داوری نمود، باید شرایط آن وجود داشته باشد شرایط ابطال رأی داوری عبارتند از :

 ۱‌. وجود یکی از موارد بطلان رأی داوری در ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی

 ۲.داشتن اهلیت قانونی

برای ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی خواهان باید اهلیت قانونی داشته باشد.

۳. در خواست ابطال در موعد قانونی

در صورتی که درخواست ابطال رای داور خارج از موعد مقرر باشد دادگاه قرار رد درخواست را صادر می نماید. این قرار قطعی است.

 

برابر ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی

هریک از طرفین می‌توانند ظرف بیست روز بعد از ابلاغ رای داور از دادگاهی که دعوا را ارجاع به داوری کرده یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، حکم به بطلان رای داور را بخواهد در این صورت دادگاه مکلف است به درخواست رسیدگی کرده، هرگاه رای از موارد مذکور در ماده فوق باشد حکم به بطلان آن دهد و تا رسیدگی به اصل دعوا و قطعی شدن حکم به بطلان، رای داور متوقف می‌ماند.

مهلت یادشده در ماده فوق نسبت به اشخاصی که مقیم خارج از کشور می‌باشند دو ماه خواهد بود.

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
یادداشت‌ها

سرنوشت دعوا پس از ابطال رای داوری

سرنوشت دعوا پس از ابطال رای داوری چه می شود؟ در این نوشتار به بررسی این موضوع می پردازیم.

رسیدگی به ماهیت دعوا پس از ابطال رأی داوری از موضوعات مهمی است که در حقوق داوری و آیین دادرسی مدنی مورد توجه قرار گرفته است. زمانی که رأی داور توسط دادگاه ابطال می‌شود، سرنوشت دعوا چه می شود؟

 در ادامه نوشتار به بررسی این موضوع می‌پردازیم:

پس از ابطال رأی داور سرنوشت دعوا ممکن است به دو شکل تعیین شود:

1- ارجاع مجدد به داوری

حتی بعد از ابطال رای داوری ممکن است طرفین همچنان بخواهند اختلاف خود را از طریق داوری حل و فصل کنند، در این صورت می‌توانند داور جدیدی انتخاب کرده و موضوع را دوباره به داوری بسپارند.

البته این داوری یک رسیدگی جدید خواهد بود و طرفین می توانند توافقات و شرایط جدید تعیین کنند و الزامی به پذیرفتن شرایط قرارداد داوری اولیه و توافقات قبلی خود نخواهند داشت.

2- رسیدگی قضایی توسط دادگاه

اگر طرفین به داوری جدید توافق نکنند یا انعقاد قرارداد داوری در خصوص دعوای آنها ممنوعیت قانونی داشته و معتبر نباشد ، به درخواست هر یک از طرفین ، دادگاه به ماهیت دعوا رسیدگی می‌کند.

در ادامه نوشتار به نکات مهمی که در رسیدگی مجدد باید به آنها توجه کرد اشاره می کنیم:

رعایت مواعد قانونی

 اگر پس از ابطال رای تصمیم به ارجاع مجدد به داوری گرفته اید ، باید در مدت مقرر قانونی یا توافق‌شده اقدام کنید.

حفظ حقوق طرفین

در رسیدگی مجدد نیز هم توسط دادگاه و هم توسط داور باید حق دفاع و به طور کلی اصول دادرسی منصفانه را رعایت کنید.

اعتبار دلایل قبلی

 دلایل‌ و مدارکی که در فرایند داوری ارائه شده‌ بود ممکن است در دادگاه نیز مورد بررسی قرار بگیرند، اما دادگاه به طور مستقل به ارزیابی این دلایل می پردازد و اعتبار آنها را بررسی می کند و الزامی به پذیرش دلایل ندارد.

نتیجه‌گیری

پس از ابطال رأی داور، دعوا در دادگاه صالح رسیدگی می‌شود، مگر آنکه طرفین بر داوری مجدد توافق کنند.

دادگاه ملزم به رسیدگی به اصل دعوا است و نمی‌تواند به‌ صرف ابطال رأی داور، پرونده را مختومه اعلام کند.

 

پس ابطال رأی داور به معنی پایان دعوا نیست و تنها یک مرحله از فرایند رسیدگی محسوب می‌شود.

 طرفین نیز می‌توانند موضوع را به داوری مجدد بسپارند یا از طریق دادگاه اقدام کنند.

به طور کلی تصمیم‌گیری در این مورد به توافق طرفین و شرایط قانونی بستگی دارد بهتر است در چنین شرایطی حتما با یک مشاور حقوقی یا وکیل متخصص مشورت کنید.

 

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
نظرات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه

نظریه مشورتی درباره شرایط و آثار دعوای ابطال رأی داور

در این نوشتار توضیحاتی درخصوص نظریه مشورتی درباره شرایط و آثار دعوای ابطال رأی داور ارائه می کنیم.

۱- دعوای ابطال رأی داور برابر ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی مقید به مهلت قانونی بیست روزه است و علاوه بر آن با صدور حکم قطعی از دادگاه راجع به دعوای ابطال رأی داور، رأی صادر شده اعتبار امر مختومه پیدا می کند. پس دیگر نمی توان این دعوا را طرح کرد.

لذا امکان طرح مجدد دعوای بطلان رأی داوری وجود ندارد.

 منتهی رأی صادر شده از دادگاه کیفری یا حقوقی ممکن است در صورت انطباق با یکی از بندهای ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی برای اعاده دادرسی مورد استفاده قرار بگیرد.

۲- اعتراض و اقامه دعوا مبنی بر ابطال رأی داور مقید به مهلت مقرر در ماده ۴۹۰ قانون آئین دادرسی در امور مدنی و تبصره آن است و جهت اعلام شده مبنی بر بی اعتباری رأی داور از سوی معترض از این حیث تأثیری ندارد. پس چیزی که در اولویت است اعتراض در مهلت قانونی است نه جهت اعتراض.

 با این حال چنانچه مهلت یادشده منقضی شده باشد، هر زمان که تقاضای اجرای رأی داور از دادگاه به عمل آید، محکوم علیه رأی داوری می تواند بطلان ذاتی رأی را به دادگاه خاطرنشان سازد.

 بدیهی است در چنین فرضی دادگاه با توجه به صدر ماده ۴۸۹ قانون یادشده در صورت احراز بطلان رأی داور از صدور دستور اجرای آن خودداری می کند.

نتیجه گیری

پس در واقع حتی اگر مهلت اعتراض و درخواست ابطال رای داوری گذشته باشد هنوز هم فرصت هست ، در مرحله اجرای رای ، محکوم علیه می تواند با اثبات بطلان ذاتی رای از صدور حکم اجرای رای جلوگیری کند. به عبارتی دیگر وقتی برای دادگاه احراز شود که رای داوری اساسا باطل است حتی اگر درخواست ابطال آن داده نشده باشد می تواند مانع اجرای آن شود. مثلا در فرض رای داور بر خلاف قوانین موجد حق است پس اصولا چنین رایی تحت هر شرایطی نباید اجرا شود.

نظریه مشورتی درباره شرایط و آثار دعوای ابطال رأی داور شماره ۷/۹۷/۱۲۰۳

مورخ ۱۳۹۸/۰۲/۳۱

اداره کل حقوقی قوه قضاییه.

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
یادداشت‌ها

رسیدگی به ماهيت دعوا پس از ابطال رای داور

موضوع رسیدگی به ماهيت دعوا پس از ابطال رای داور در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد.

ارجاع اختلاف يا دعوی به داوری از سوی طرفين ، يا بصورت مطلق است و يا به صورت مقيد.

داوری مطلق

در ارجاع اختلاف به داوری به صورت مطلق ، طرفين در مورد اختلاف احتمالی که ممکن است پیش بیاید تنها داوری را به عنوان مرجع صلاحيت دار برای رسیدگی به اختلاف موجود تعیین می کنند در این موارد دادگاههای دادگستری دیگر صلاحیت رسیدگی نخواهند داشت.

در داوری مطلق ، چه طرفين شخصی را به عنوان داور انتخاب كرده باشند و چه دادگاه ، داور تعیین کرده باشد، در صورتيكه داور مزبور رسیدگی و رای صادر کند و اتفاقا آن رای باطل شود، در اینجا سوال پیش می آید که آیا در چنین شرایطی داوری پایان می یابد و طرفین برای طرح دعوا باید به دادگاه مراجعه کنند یا  دوباره باید داور تعیین نمایند؟

در داوری مطلق چون قرارداد داوری پايان نيافته است داور ديگری توسط طرفين و يا به تعيين دادگاه انتخاب شده و رسیدگی می کند.

لازم به ذکر است که داوری در صورتی مطلق است که قرارداد ارجاع به داوری بدون قيد و شرط به امضاء رسيده باشد و به دلایل قانونی نيافته باشد.

در این صورت است که با عدم صدور رای از طرف داور يا ابطال رای داور از طرف دادگاه ، قرارداد داوری از بين نمی رود.

بنابراین در داوری مطلق ، رسیدگی به ماهيت دعوا پس از ابطال رای داور همچنان در صلاحیت داور است.

داوری مقید

در صورتيكه داوری مقيد به شخص يا زمان معینی باشد مانند اينكه طرفين تنها به داوری شخص معینی توافق کرده باشند و يا صلاحیت داور برای رسیدگی را تنها محدود به زمان معينی (از تاريخ انعقاد قرارداد تا سه ماه) کرده باشند ، اگر داور تعیین شده نخواهد يا نتواند رسیدگی و رای صادر کند و يا دادگاه رای صادره  را باطل كند در این صورت هم داوری آن شخص از بين می رود و هم شرط يا قرارداد داوری از بین می رود.

بنابراين در داوری مقید وقتی قید و شرطی که توافق شده بود از بین رفت ، داوری نیز منتفی شده و طرفين قانونا می توانند برای طرح دعوا به دادگاه مراجعه کنند.

البته طرفین می توانند با توافق یکدیگر دوباره قرارداد داوری دیگری تنظیم نمایند.

در نتیجه رسیدگی به ماهيت دعوا پس از ابطال رای داور در داوری مقید ، در صلاحیت دادگاه ها است.

پس ارجاع به داوری چه پیش از بروز اختلاف ، چه پس از بروز اختلاف، و يا حتی پس از طرح دعوا در دادگاه ، عقد يا شرط داوری ممكن است بصورت مطلق باشد، و يا بصورت مقيد.

نقش دادگاه در رسیدگی پس از ابطال رای داور

دادگاه به عنوان مرجع رسیدگی‌کننده ابتدا به بررسی ماهیت دعوا پرداخته و پس از ابطال رای داوری ، به درخواست هر یک از طرفین دعوا ، مانند یک پرونده عادی به دعوای مزبور رسیدگی می‌کند.

به طور کلی رای ابطال‌شده داور تأثیری در رسیدگی دادگاه ندارد و دادگاه مکلف است دوباره به ادعاها، اسناد، و دلایل طرفین توجه کند و در نهایت دادگاه حکم نهایی خود را درباره دعوا صادر می‌کند.

در اصل دادگاهی صلاحیت رسیدگی به درخواست ابطال رای داوری را دارد که رسیدگی به دعوا در صلاحیت آن باشد پس وقتی شرایطی پیش می آید که رسیدگی داوری منتفی شود طرفین برای طرح دعوا باید به دادگاه صلاحیت دار (دادگاهی که حکم ابطال رای داوری را صادر کرده) مراجعه نمایند.

 

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
یادداشت‌ها

اثر شرط داوری نسبت به شخص ثالث

در قراردادی که طرفین برای حل و فصل اختلافات احتمالی ناشی از قرارداد به وجود شرط داوری توافق کرده باشند ، در صورت بروز هر دعوایی هر یک از آنها حق مراجعه به مراجع قضایی را نخواهند داشت و بر اساس توافق موجود برای حل و فصل اختلافات خود ملزم به مراجعه به مرجع داوری هستند. در این نوشتار به بررسی اثر شرط داوری نسبت به شخص ثالث می پردازیم.

موضوعی که در این نوشتار مورد بررسی قرار خواهیم داد مربوط به تسری شرط داوری به اشخاص ثالث است یعنی اگر برای شخص ثالث در ارتباط با طرفین قرارداد مشکل حقوقی پیش بیاید آیا شخص ثالث نیز ملزم است اختلاف و دعوای پیش آمده را از طریق مرجع داوری حل و فصل نماید یا شرط داوری به او مربوط نمی شود و می تواند از طریق مراجع قضایی اقدام کند؟

به عنوان مثال در روند اجرایی قرارداد و بر اساس تعهدات قراردادی ، بین طرفین چند برگ چک مبادله می شود و یکی از آنها چکی را به شخص دیگری انتقال می دهد ، و از قضا در خصوص همان چک  دارنده آن با مشکل حقوقی مواجه می شود که نیاز به طرح دعوا دارد،

وقتی که چکی توسط یکی از طرفین قرارداد به شخص ثالثی منتقل می شود و در خصوص همان چک دعوایی پیش می آید با توجه به اینکه شرط داوری در قرارداد اصلی وجود دارد ، این موضوع را در زیر مورد  بررسی قرار می دهیم :

۱- اصل استقلال چک از قرارداد اصلی

با توجه به اصول حقوقی مربوط به چک در قانون ایران ، چک یک سند تجاری مستقل است و تعهد ناشی از آن معمولاً مستقل از قرارداد اصلی محسوب می‌شود. در نتیجه شخص ثالثی که چک به او منتقل شده اصولا متعهد به شرایط قرارداد اصلی (از جمله شرط داوری) نمی باشد.

با اینکه شرط داوری تنها نسبت به طرفین قرارداد اثر دارد و دعاوی مربوط به چک نیز باید در دادگاه عمومی مطرح شود با این حال اگر شخص ثالث به شرط داوری قرارداد اصلی رضایت دهد و آن را بپذیرد می تواند اختلاف پیش آمده را از طریق داوری حل و فصل نماید.

در کل داوری یک نهاد توافق محور است و طرفین می توانند اختلاف خود را از طریق آن حل و فصل نمایند.

۲- اثر شرط داوری بر شخص ثالث

شرط داوری اصولاً نسبی است و فقط بین طرفین قرارداد اصلی الزام‌آور می باشد ولی اگر شخص ثالث، بدون اطلاع از شرط داوری، چک را دریافت کرده باشد ، شرط داوری بر او اثر نخواهد داشت و می‌تواند به دادگاه عمومی مراجعه کند. پس داوری بر کسی تحمیل نمی شود.

لازم به ذکر است که اگر شخص ثالث با آگاهی و به‌ صراحت شرط داوری را پذیرفته باشد (مثلاً در متن قرارداد یا از طریق توافق جداگانه) ، او هم ملزم به رجوع به داوری خواهد بود.

در نتیجه شخص ثالث (دارنده چک) ملزم نیست به داوری رجوع کند و برای طرح دعوا می‌تواند به دادگاه عمومی مراجعه نماید.

 

شرط داوری تنها در صورتی برای شخص ثالث الزام‌آور است که آن را پذیرفته باشد.

در ادامه نوشتار به رای زیر توجه کنید:

عنوان: اثر شرط داوری نسبت به شخص ثالث

پیام: با توجه به اینکه قانون گذار در صورت فوت یکی از طرفین قرارداد داوری، امر داوری را قابل تسری به وراث و قائم مقام قانونی ندانسته به طریق اولی شخص ثالثی که در قرارداد متضمن شرط داوری مدخلیتی ندارد ، متعهد به شرط داوری نخواهد بود.

(برگرفته از سامانه ملی آرای قضایی)

 

گفتیم که شرط داوری که طرفین قرارداد به آن  توافق کرده اند اصولاً نسبی بوده و تنها برای طرفین الزام‌آور است بنابراین در اصل این شرط به اشخاص ثالث اثر ندارد. اما در برخی موارد ممکن است تأثیر داشته باشد. این موارد شامل موارد زیر است:

  1. اگر شخص ثالث به‌طور صریح یا ضمنی شرط داوری را بپذیرد.
  2. اگر شخص ثالث به نوعی به حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد مرتبط باشد مانند نمایندگان، ورثه، یا جانشینان قانونی طرفین بر اساس مفاد قرارداد.
  3. اگر در قراردادهای تجاری بین شرکت‌های گروهی یا وابسته، دادگاه‌ها شرط داوری را به شرکت‌های مرتبط تسری دهند.
  4. در شرایط خاص نیز در بعضی از سیستم‌های حقوقی، ممکن است دادگاه‌ها شرط داوری را به اشخاص ثالث نیز تسری دهند.
نتیجه‌گیری

در شرایط معمولی شرط داوری تنها برای طرفین قرارداد الزام‌آور است ولی در صورتی که شخص ثالث به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به آن شرط مرتبط باشد یا آن شرط را بپذیرد بر اساس نظام حقوقی حاکم بر قرارداد ممکن است بر رجوع به داوری ملزم گردد.

به طور کلی اعتبار رای داوری نسبت به اشخاص ثالث بسیار محدود بوده و تنها در شرایط خاص می‌تواند به طور غیرمستقیم بر حقوق آن‌ها تأثیر بگذارد.

 

همچنین با توجه به این موضوع که داوری ماهیتی قراردادی دارد در نتیجه رای داور اصولا باید نسبت به طرفین قرارداد و اشخاصی که در فرآیند داوری حضور داشته‌اند اعتبار داشته باشد.

 

پس رای داوری به‌ صورت مستقیم برای اشخاص ثالث الزام‌آور نیست.

 

اما حق اعتراض اشخاص ثالث نسبت به رای داوری در قانون پیش بینی شده است که در سایر نوشتارهای ایران داوری در خصوص این موضوع توضیحات لازم ارائه شده است.

 

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
یادداشت‌ها

بی طرف نبودن داور و ابطال رای داور

بی طرف نبودن داور و ابطال رای داور

اگر ثابت شود داور در موضوع داوری ذی نفع است رای داوری اعتبار نخواهد داشت .

یکی از شرایط قانونی داوری منصفانه ، بی طرف بودن داور است ، در حقوق ایران و بسیاری از نظام‌های حقوقی دیگر، بی‌طرفی و استقلال داور از شرایط اساسی داوری است.

بنابراین داور باید شخص ثالث بی طرف باشد.

مثلا خواهر یا برادر یکی از طرفین را نمی توان به عنوان داور انتخاب کرد. هر چند ممکن است مستقیما نفعی از رای داوری به او نرسد اما معمولا به طور غیر مستقیم از رای منتفع خواهد شد.

اثر بی طرفی نبودن داور

اگر ثابت شود که داور در موضوع داوری ذی‌نفع است یا به عبارتی دیگر در صورت بی طرف نبودن داور ، این امر می‌تواند به رد داور یا حتی ابطال رای داوری منجر شود.

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ایران (مواد ۴۵۴ به بعد) و قانون داوری تجاری بین‌المللی به بررسی این موضوع می پردازیم :

رد داور به دلیل ذی‌نفع بودن

موضوع ذینفع بودن داور معمولا در مواردی پیش می آید که برای مثال داور با یکی از طرفین ، ارتباط خانوادگی ، حقوقی ، مالی ، اقتصادی یا آشنایی نزدیکی داشته باشد یا در نتیجه این دعوا نفع مستقیم ببرد.

در نتیجه اگر یکی از طرفین داوری ، ذی‌نفع بودن داور را اثبات کند می‌تواند از دادگاه یا مرجع داوری درخواست رد داور را مطرح نماید.

همچنین در صورتی که داور پیش از داوری ، به‌عنوان نماینده ، وکیل یا مشاور یکی از طرفین اختلاف نقش داشته باشد عرفا ذی نفع در نتیجه دعوا خواهد بود ، به طور کلی در هر وضعیتی که نشان دهد داور نمی‌تواند بی‌طرفانه تصمیم بگیرد ، صلاحیت رسیدگی نداشته و اگر رایی صادر شده قابل ابطال خواهد بود.

نتیجه بی طرف نبودن داور

ابطال رای داوری

اگر داوری ادامه پیدا کند و رای صادر شود، ذی‌نفع بودن داور می‌تواند دلیل کافی برای تقاضای ابطال رأی داوری باشد.

در این حالت، طرف معترض می‌تواند به دادگاه صالح مراجعه کرده و درخواست ابطال رأی را به استناد عدم بی‌طرفی داور مطرح کند.

مرجع صالح پس از بررسی دلایل، درباره رد یا تأیید رای داوری تصمیم‌گیری خواهد کرد. در صورت تایید ذی نفع بودن داور در نتیجه رای داوری ، حکم به ابطال رای صادر خواهد کرد.

پس مهمترین نتیجه بی طرف نبودن داور ابطال رای داوری است.

همچنین ماده ۴۹۸ و ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی نیز مواردی را بیان کرده که رای داوری به دلیل نقض اصول اساسی قابل ابطال است.

نتیجه‌گیری

اگر ذی‌نفع بودن داور ثابت شود اصولا داور رد می شود و داوری ادامه پیدا نمی کند. اما در صورت صدور رای، رای داوری باطل خواهد بود. در هر حال این موضوع باید از طریق دادگاه یا مرجع داوری مورد پیگیری قرار گیرد.

نمونه ای از آرای قضایی
اصل بی‌طرفی و استقلال داور

پیام: در صورتی که داور در زمان صدور رای داوری، رئیس هیات مدیره شرکت محکوم‌له رای داوری باشد، نمی تواند به عنوان ثالث توصیف شود چه به رغم استقلال شخصیت شرکت، این مدیران شرکت هستند که در رویدادهای حقوقی نقش می آفرینند.

بنابراین در این فرض به علت نقض اصل استقلال و بی‌طرفی داور، رای داوری ابطال می‌شود.

برابر ماده ۴۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی :

دادگاه نمی‌تواند اشخاص زیر را به سمت داور معین نماید مگر با تراضی طرفین:

کسانی که در دعوا ذی نفع باشند…

بر اساس ماده مزبور انتخاب داور ذی نفع برای داوری ممنوعیت قانونی ندارد و تنها برای برقراری عدالت و رعایت انصاف در رسیدگی است که چنین سخت گیری هایی در این زمینه وجود دارد ، پس با توافق طرفین امکان تعیین داور ذی نفع در دعوا نیز وجود دارد.

اما باید در نظر داشت که داور به دلیل ذی‌نفع بودن در دعوا اساسا نمی تواند به‌طور بی‌طرفانه به اختلاف رسیدگی کند به همین دلیل در چنین مواردی ، قانون به طرفین حق درخواست رد داور و در صورت صدور رای ، حق درخواست ابطال رای را داده است.

 

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
نظرات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه

طرح دعاوی متعدد در یک دادخواست

 

معمولا در خصوص طرح دعاوی متعدد در یک دادخواست ، اگر دعاوی به هم مرتبط باشند دادگاه همزمان به آنها رسیدگی خواهد کرد اما اگر دعاوی مزبور مرتبط نباشند دادگاه به هر یک جداگانه رسیدگی می کند.

 

دعاوی مرتبط

دعاوی مرتبط دعاوی هستند که بین آنها ارتباط کاملی وجود دارد بطوری که اتخاذ تصمیم در هر یک موثر در دیگری باشد و یا ناشی از یک منشأ باشند.

 

البته در مواردی هم ممکن است دعاوی که با هم مطرح شده اند با یکدیگر مرتبط باشند اما یکی از دعاوی در صلاحیت دادگاه نباشد در این صورت تکلیف چیست؟

 

به عبارتی دیگر در صورت طرح دعاوی متعدد در یک دادخواست اگر تنها یکی از دعاوی قابل رسیدگی در دادگاه باشد آیا دادگاه بین آن ها تفکیک قائل شده و به دعوایی که در صلاحیتش است رسیدگی و دعوای دیگر را رد می کند یا چون در یک دادخواست توامان مطرح شده اند مکلف است برای هر دو دعوا قرار عدم استماع صادر نماید و یا مکلف است به هر دو دعوا رسیدگی کند؟

 

برای پاسخ به این پرسش حقوقی به نظریه مشورتی زیر توجه نمایید.

 

استعلام :

خواهان در یک دادخواست، دو دعوای مطالبه ثمن و اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مطرح می‌کند.

 

در زمان رسیدگی به دعوای اعسار، برای دادگاه احراز می‌شود که به دلیل وجود شرط داوری، رسیدگی به دعوای مطالبه ثمن در صلاحیت داور است.

 

در این صورت، آیا دادگاه باید به دعوای اعسار رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند و پس از قطعیت حکم اعسار، قرار عدم استماع دعوای مطالبه ثمن (به جهت وجود شرط داوری) را صادر کند و یا این‌که به جهت شرط داوری، دعوای اعسار نیز قابل استماع در دادگاه نمی‌باشد و دادگاه باید قرار عدم استماع دعوای مطالبه ثمن و دعوای اعسار را صادر کند؟

 

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

احراز وجود یا عدم وجود شرط داوری جزو اموری است که در رسیدگی به اصل دعوا مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ در حالی که ورود به این رسیدگی مستلزم تعیین تکلیف نسبت به هزینه دادرسی است؛

 

بنابراین در فرض سؤال که خواهان دعوای مطالبه ثمن و اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را مطرح کرده و مشخص شده است که به سبب وجود شرط داوری، رسیدگی به دعوا در صلاحیت داور است، دادگاه ‌باید ابتدا در خصوص دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی رسیدگی و تعیین تکلیف نماید.

 

شماره نظریه : 7/1402/1161

شماره پرونده : 1402-127-1161

تاریخ نظریه : 1403/02/15

 

نتیجه‌گیری

در چنین مواردی امکان تفکیک دعاوی وجود خواهد داشت دادگاه ابتدا به دعوای اعسار از هزینه دادرسی رسیدگی خواهد کرد پس از آن در خصوص صلاحیت خود نسبت به دعوای اصلی اظهار نظر خواهد کرد. و اگر احراز شود که دعوا در صلاحیت مرجع داوری می باشد در این صورت قرار عدم استماع دعوا صادر خواهد کرد و طرفین باید برای حل و فصل اختلاف پیش آمده بر اساس توافق قبلی به داوری رجوع کنند.

 

(هر چند به نظر می رسد دعوایی که در صلاحیت داور است و قرار نیست در دادگاه رسیدگی شود ، چرا باید درباره اعسار از هزینه دادرسی آن دعوا در دادگاه حکمی صادر شود!.)

 

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

دسته‌ها
نظرات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه

طرح دعوا در دادگاه با وجود شرط داوری

طرح دعوا در دادگاه با وجود شرط داوری

استعلام :

چنانچه در قراردادی توافق شده باشد که در صورت بروز هر گونه اختلاف موضوع به داوری ارجاع شود و نظر داوری برای طرفین لازم الاجرا باشد اما پس از بروز اختلاف بدون مراجعه به داوری مبادرت به اقامه دعوا شود با توجه به قرارداد آیا دعوای مطروحه قابل استماع است یا خیر؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

چنانچه در قرارداد طرفین ملزم شده باشند که در صورت بروز اختلاف به داوری مراجعه نمایند اما قبل از مراجعه به داوری، طرفین در دادگاه عمومی مبادرت به طرح دعوی نمایند، دعوی مطروحه قانوناً قابلیت استماع ندارد. بنابراین طرح دعوا در دادگاه با وجود شرط داوری امکان ندارد.

 

شماره نظریه : 2421/7

شماره پرونده :531-139-83

تاریخ نظریه : 1383/04/01

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.